Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Kielcach

POSTANOWIENIE

Dnia 16 kwietnia 2024 roku

Sąd Rejonowy w Kielcach VIII Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Kierkowska

Protokolant: sekretarz sądowy Teresa Witkowska

po rozpoznaniu w dniu 16 kwietnia 2024 roku w Kielcach

na rozprawie

sprawy z wniosku M. P.

z udziałem M. M., R. S. (1), J. S., Gminy K.- Miejskiego Zarządu Dróg w K., H. K.

o zasiedzenie

p o s t a n a w i a:

I.  stwierdzić, że M. P. nabyła z dniem 9 listopada 2001 r. przez zasiedzenie prawo własności nieruchomości położonej w K. przy ul. (...), stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...), przedstawioną na mapie geodety uprawnionego M. R., przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego Prezydenta Miasta K. w dniu 19 października 2022 r. za nr P. (...).2022. (...), nie mającej urządzonej księgi wieczystej ani zbioru dokumentów;

II.  oddalić wniosek w pozostałej części;

III.  orzec, że wnioskodawczyni i uczestnicy ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie;

IV.  nakazać ściągnąć od wnioskodawczyni M. P. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Kielcach kwotę 1679,45 zł (jeden tysiąc sześćset siedemdziesiąt dziewięć złotych czterdzieści pięć groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

sędzia Agnieszka Kierkowska

Sygn. akt VIII Ns 230/21

UZASADNIENIE

We wniosku z 29 marca 2021 r. M. P. domagała się stwierdzenia, że nabyła przez zasiedzenie z dniem 9 listopada 2001 r. prawo własności nieruchomości
o pow. 240 m ² oznaczonej numerem ewidencyjnym (...) oraz nieruchomości o szerokości 2 m, przylegającej na całej długości do działki (...) (działka oznaczona na mapie sporządzonej przez geodetę M. R. nr 853/1) położonych w K. przy ulicy (...). Wnioskodawczyni zgłosiła również roszczenie ewentualne, tj. stwierdzenie, że J. B. i H. B. nabyli przez zasiedzenie z dniem 31 stycznia 1999 r. własność nieruchomości oznaczonej nr 852/2, a z dniem 1 stycznia 1997 r. własność nieruchomości nr 853/1.

Na uzasadnienie swojego żądania wnioskodawczyni podała, że 8 listopada 1971 r. M. Z. (1) oraz J. B. zawarli dobrowolną umowę sprzedaży nieruchomości o pow. 240 m ² oznaczonej obecnie nr 852/2, przylegającej od strony wschodniej do nieruchomości stanowiącej własność J. B.. Ze względu na niezachowanie formy aktu notarialnego dla umowy, czynność przeniesienia własności nieruchomości nie wywołała skutków prawnych. Wcześniej w latach 60-tych XX wieku J. B. nabył działkę na poszerzenie wjazdu do swojej nieruchomości o szerokości 2 m na całej długości działki nr (...). J. B. na skutek umowy darowizny z 23 grudnia 1966 roku stał się właścicielem nieruchomości 852/1, następnie działkę tę darował swojej córce – M. P. na mocy umowy z dnia 2 lutego 1999 r. We wniosku wskazano, że J. B. i jego żona H. B., a następnie ich córka M. P. są posiadaczami samoistnymi przedmiotowych nieruchomości, władają nimi jak właściciele. Pas gruntu wyłożony płytami ażurowymi stanowi wjazd na posesję, zaś działka za domem - część podwórka. Wnioskodawczyni podniosła, że nieruchomość stanowiąca przedmiot zasiedzenia, jest częścią składową nieruchomości położonej w K. przy ul. (...) i znajduje się w granicach jej ogrodzenia (k. 3-6; 174).

Uczestnicy Gmina K. – Miejski Zarząd Dróg w K., H. K. oraz M. M. nie oponowali wnioskowi, a jego rozstrzygnięcie pozostawili do uznania Sądu (k. 31, 81, 172, 267).

Uczestnicy R. S. (1) i J. S. wskazali, że nie kwestionują samoistności posiadania i użytkowania od lat 70-tych XX wieku działki nr (...) przez państwa B., a następnie przez wnioskodawczynię. Podnieśli natomiast, że dwumetrowy pas gruntu wzdłuż działek o nr (...) stanowiący część działki nr (...) nazywany był wśród sąsiadów „drogą Z.” i do 2020 roku stanowił jedyną drogę dojścia do zasadniczej części działki nr (...) dla właścicieli działki nr (...) – państwa Z.. Do końca lat 90-tych XX wieku, przez ten pas regularnie przeprowadzane były krowy Z., które pasły się na działce nr (...). W kolejnych latach działka nr (...) była okresowo wykaszana. Zgoda państwa Z. na wspólne użytkowanie przedmiotowego pasa gruntu, podyktowana była względami praktycznymi oraz dobrosąsiedzkimi relacjami. W 2020 roku uczestnicy R. S. (1) i J. S. kupili działkę nr (...). Małżonkowie S. wnieśli więc o oddalenie wniosku w tym zakresie (k. 54-57, 137-138).

Sąd ustalił:

Wnioskiem z 10 stycznia 1966 r. W. B. (dziadek M. P. od strony ojca) wystąpił do Sądu z wnioskiem o zasiedzenie nieruchomości położonej we wsi Z. I składającej się z działki o pow. 570 m ², którą nabył od S. W.. W toku tego postępowania geodeta Z. Z. (3) sporządził mapę do celów zasiedzenia ww. działki, której granice wyznaczały punkty 1-2-3-4, a powierzchnia została określona na 596 m ². W czasie sporządzania ww. mapy nieruchomość ta graniczyła zarówno od wschodu jak i od południa z nieruchomościami M. Z. (1).

Postanowieniem z dnia 8 czerwca 1966 roku Sąd Powiatowy w K. stwierdził, że W. B. nabył w drodze zasiedzenia własność przedmiotowej działki gruntu opisanej na ww. mapie wpisanej do ewidencji składnicy geodezyjnej 10 maja 1966r. za nr 94/66 (obecnie P. (...).1969.200).

Dowody: dokumenty zgromadzone w aktach sprawy Ns 25/66 – wniosek (k. 1), mapa – (k. 9), postanowienie z dn. 8.06.1966r. (k. 15)

W. B. 23 grudnia 1966 r. darował na rzecz swojego syna J. B. przedmiotową nieruchomość, tj. działkę nr (...) o powierzchni 596 m ² oznaczoną na planie pierwszym położoną w Z. I, objętą księgą wieczystą Z. Kw. Nr (...).

Dowody: umowa darowizny z dn. 23.12.1966r. Rep. A. 8686/66 (k. 394-396) wraz z mapą (k. 397)

Na mocy nieformalnej umowy sporządzonej w formie pisemnej w dniu 8 listopada 1971 roku M. Z. (1) sprzedała J. B. działkę przylegającą od strony wschodniej do jego nieruchomości. Działka ta miała wymiary 15 m x 16 m i pow. 240 m ². Cena została zapłacona, a nieruchomość została wydana w posiadanie J. B.. J. B. nabytą od M. Z. (1) działką powiększył swoje podwórko „za domem” i traktował jako jedną całość z posiadaną już nieruchomością, darowaną mu przez swojego ojca. Dokonał tam nasadzeń drzew i krzewów, zorganizował warzywnik i zagospodarował teren jako rekreacyjny. Działka ta oznaczona jest obecnie nr 852/2. W wypisie z rejestru gruntów jako władający na zasadach samoistnego posiadania co do działki nr (...) ujawniony jest J. B..

Dowody: umowa z dn. 8.11.1971r. (k. 9), uproszczony wypis z rejestru gruntów (k. 12), mapa J. Z. z dn. 20.03.1998r. (k. 168), zeznania świadka M. K. (k. 233-234), częściowo zeznania świadka A. B. (k. 234-234v.), protokół z oględzin (k. 299-300)

Nieruchomość położona we wsi Z., która była przedmiotem postępowania sądowego o zasiedzenie w 1966 roku (Ns 25/66), a następnie przedmiotem umowy darowizny z 23 grudnia 1966r. oznaczona jako działka nr (...) o pow. 596 m ² jest tożsama z nieruchomością oznaczoną obecnie jako działka nr (...) położoną w K. przy ul. (...), objętą księgą wieczystą nr (...).

Dowody : opinia biegłego geodety J. K. (k. 309-312), ustna opinia biegłego J. K. (k. 359)

Umową z 2 lutego 1999 roku J. B., za zgodą swojej żony (która poczyniła nakłady na dom) darował swojej córce M. P. zabudowaną nieruchomość położoną w K. przy ul. (...), oznaczoną nr 852/1 o pow. 596 m ². Równocześnie z objęciem w posiadanie działki nr (...), M. P. objęła
w posiadanie działkę nr (...) nieformalnie nabytą przez jej ojca od M. Z. (1), która stanowiła jedną gospodarczą całość z działką nr (...).

Dowody: umowa darowizny z dn. 2.02.1999r. Rep. A.708/99 (k. 10-11)

Nieruchomość położona w K. przy ul. (...) stanowiąca działkę nr (...) należy obecnie do J. i R. małż. S. i jest objęta księgą wieczystą nr (...). Nieruchomość tą małżonkowie S. nabyli od J. Z. na podstawie umowy sprzedaży z 20 listopada 2020 r. (wówczas była ujawniona w księdze wieczystej nr (...) - poprzednio Kw nr (...)). Pierwotny tytuł własności do działki nr (...) wywodzi się z aktu własności ziemni znak: (...).ON. (...), wydanego na rzecz M. Z. (2) na gospodarstwo rolne położone w Z.. Historycznie działka nr (...) pochodziła z własności ujawnionej
w księdze wieczystej dawnej H..45 – O. Z. B, a wydany akt własności ziemi jedynie uwarunkowywał prawnie spadek po F. G. (matce M. Z. (2)), która nabyła 16 stycznia 1940 r. działkę o pow. 1520 m ² na Z..

Nieruchomość nr 853 ma nieregularny kształt - obejmuje zarówno teren położony na wschód od działki nr (...) o pow. 0,1129 ha, oznaczony na mapie geodety M. R. z dn. 31 maja 2022 r. numerem 853/2 oraz teren oznaczony na tej mapie nr 853/1 o pow. 0,0114 ha.

Działka ewidencyjna o nr (...) nie stanowiła fragmentu ww. działki nr (...) o pow. 596 m ², która była przedmiotem zasiedzenia, a następnie umowy darowizny z 23 grudnia 1966r.

Dowody : akta postępowania uwłaszczeniowego znak (...) (k. 377-379), opinia biegłego geodety J. K. (k. 309-312), ustna opinia biegłego J. K. (k. 359), mapa do celów zasiedzenia (k. 174), wypis z rejestru gruntów dot. działki nr (...) (k. 265) wraz z wyrysem (k. 266, 61), umowa sprzedaży z dn. 20.11.2020r. Rep. A nr 7131/2020 (k. 62-66), protokół przekazania nieruchomości z dn. 30.11.2020r. (k. 67) oświadczenie (k. 68), zeznania świadka K. S. (k. 242-242v.)

J. B. jeszcze przed formalnym przekazaniem mu w drodze umowy darowizny przez swojego ojca działki nr (...) rozpoczął na niej budowę domu. Budowa domu zakończyła się w latach 70-tych XX wieku. J. B. ogrodził nieruchomość stanowiącą działki nr (...) od strony drogi (tj. od zachodu), od wschodu i od północy. J. B. nie budował ogrodzenia od strony południowej ww. działek. Od strony południowej ww. działek znajdowała się bowiem część nieruchomości należącej wówczas do M. Z. (1) oznaczona nr 853 (działka nr (...) na mapie – k. 174), która stanowiła pasek gruntu o szerokości około 2 m i służyła jako dojście do zasadniczej części działki nr (...) (działka (...) na mapie – k. 174). Ogrodzenie od strony południowej działki nr (...) wybudowali sąsiedzi – małż. S. w połowie lat 70-tych ubiegłego wieku, chcąc ogrodzić należącą do nich nieruchomość. Posadowienie ww. ogrodzenia przez małż. S. powodowało to, iż działka należąca do J. B. i część działki M. Z. (1) oznaczona nr 853/1 wyglądały jak jedna gospodarcza całość (jedno podwórko).

J. B. ogrodzeniem swoich nieruchomości od strony drogi, tj. od zachodu oraz od wschodu (działka nr (...)) objął również pasek gruntu oznaczony jako działka nr (...). Z przodu posesji znajdowała się bowiem brama wjazdowa na jego nieruchomość, która prowadziła m.in. przez działkę nr (...), zaś z drugiego końca działki nr (...) zbudował drewnianą bramę, która odgradzała działkę (...) od działki (...). Dostęp do przedmiotowych bram był dla rodziny Z. nieograniczony. Brama od strony drogi pozostawała przeważnie otwarta, natomiast celem dojścia do działki nr (...) (na której była łąka) należało jedynie otworzyć drewnianą bramę odgradzającą łąkę od ścieżki prowadzącej wzdłuż podwórka na działce (...).

M. P. utwardzała teren działki nr (...) i wykorzystywała go jako część wjazdu na swoją posesję. Rodzina B., ani M. P. i jej mąż nigdy nie czynili przeszkód w korzystaniu z działki nr (...) przez rodzinę Z. i osoby korzystające z działki nr (...) za ich zgodą. Po pasie tym aż do 1999 r. przepędzane były krowy rodziny Z. na łąkę, którą stanowiła działka nr (...). W kolejnych latach z dojścia do łąki korzystano celem jej skoszenia.

Rodzina Z. mając na względzie stosunki sąsiedzkie wyrażała milczącą zgodę na użytkowanie przez rodzinę B., a później przez M. P. i jej męża gruntu stanowiącego działkę nr (...) jako części wjazdu na ich posesję.

Dowody: zeznania świadka M. K. (k. 233-234), częściowo zeznania świadka A. B.(k. 234-234v.), zeznania świadka R. S. (2) (k. 234-235), zeznania świadka E. O. (k. 239v.-240), zeznania świadka A. O. (k. 240-240v.), zeznania świadka E. S. (k. 240v.-241), zeznania J. Z., w tym potwierdzające wyjaśnienia informacyjne (k. 241v.-242; 179-179v.), zeznania świadka W. J. (k. 242v.-243), zeznania świadka S. J. (k. 243), zeznania świadka S. D. (k. 243v.), zeznania świadka R. S. (3) (k. 244), częściowo zeznania wnioskodawczyni M. P., w tym potwierdzające jej wyjaśnienia informacyjne (k. 267v.-268; 178v.-179), zeznania uczestniczki M. M. (k. 268v.), zeznania uczestniczki R. S. (1) (k. 268v.-269), zeznania świadka M. Z. (3) (k. 286-286v.), protokół oględzin nieruchomości wraz z dokumentacją fotograficzną (k. 299-305)

J. Z. przed sprzedażą działki nr (...) małż. S., proponował zakup zarówno całej działki jak i przedmiotowego pasa drogowego oznaczonego nr 853/1 M. P. i jej mężowi. Do sfinalizowania transakcji nie doszło z uwagi na cenę.

Dowody: zeznania J. Z., w tym potwierdzające wyjaśnienia informacyjne (k. 241v.-242; 179-179v.), zeznania świadka W. J.
(k. 242v.-243)

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie powołanych dowodów. W ocenie Sądu dowody te, w zakresie w jakim stanowiły podstawę poczynionych w niniejszej sprawie ustaleń faktycznych, tworzą spójny i niebudzący wątpliwości w świetle wskazań wiedzy
i doświadczenia życiowego, a przez to zasługujący na wiarę materiał dowodowy. Wskazać przy tym należy, iż zgodnie z treścią art. 229 i 230 k.p.c., okoliczności bezsporne w ogóle nie wymagały wykazywania ich prawdziwości za pomocą dowodów, albowiem zostały przez strony wprost przyznane, bądź też nie zostały zaprzeczone, co zostało przez Sąd ocenione zgodnie z regułami wskazanymi w powołanych przepisach.

Bezspornym pomiędzy stronami była okoliczność samoistnego posiadania przez wnioskodawczynię i jej poprzedników prawnych działki oznaczonej nr (...) oraz okres tego posiadania. Strony nie miały wątpliwości co do tego, iż zostały spełnione wszelkie przesłanki uzasadniające uwzględnienie wniosku o zasiedzenie w stosunku do ww. działki.

Spór pomiędzy stronami co do zasady ogniskował się wokół charakteru posiadania przez M. P. i jej poprzedników prawnych – J. B. i W. B. działki oznaczonej na mapie do celów zasiedzenia nr 853/1, stanowiącą drogę dojazdową do zasadniczej części działki nr (...) od strony ul. (...). Ustaleń w tym zakresie Sąd dokonał zasadniczo w oparciu o analizę dokumentów znajdujących się
w aktach sprawy Ns 25/66 o zasiedzenie Sądu Powiatowego w K. oraz umowy darowizny z 23 grudnia 1966 r., w oparciu o opinię biegłego geodety uprawnionego J. K., a także w oparciu o zeznania stron i ww. świadków.

Biegły J. K. dokonał wnikliwej analizy dokumentacji geodezyjnej związanej
z działką nr (...) oraz działką nr (...), która doprowadziła do postawienia kategorycznego wniosku, że nieruchomość położona we wsi Z., która była przedmiotem postępowania sądowego o zasiedzenie w 1966 roku (Ns 25/66), a następnie przedmiotem umowy darowizny z 23 grudnia 1966r., oznaczona jako działka nr (...) o pow. 596 m ² jest tożsama
z nieruchomością oznaczoną jako działka nr (...) położoną w K. przy ul. (...), należącą obecnie do M. P.. Biegły wskazał przy tym, że powyższe wynika
z porównania miar z opracowania P. (...).1969.200 autorstwa Z. Z. (3)
z wymiarami obecnej działki nr (...), a także z czynności podejmowanych w 1998 r. przez J. Z. celem ujawnienia stanu prawnego w księdze wieczystej nr (...) opisanych w operacie P. (...).1998.353. Biegły podkreślił przy tym, że działka ewidencyjna o nr (...) nie stanowiła fragmentu ww. działki nr (...) o pow. 596 m ², która była przedmiotem zasiedzenia i umowy darowizny z 23 grudnia 1966r. W ocenie Sądu biegły w sposób logiczny wskazał przyczyny, które doprowadziły biegłego do przyjęcia takich wniosków. Opinia biegłego jest stanowcza i logiczna, a także pełna i jasna. Biegły
w sposób zrozumiały i kompletny opracował zagadnienia będące przedmiotem zlecenia.

Co do zasady zeznania wszystkich świadków są zbieżne. Każdy z nich wskazywał, że działka nr (...) będąca niejako dróżką do działki nr (...) stanowiła jedną gospodarczą całość (jedno podwórko) z nieruchomością, będącą własnością wnioskodawczyni. Powyższe potwierdziły również oględziny nieruchomości. Relacje świadków były oparte na obserwacji zagospodarowania nieruchomości. Ani J. B. ani M. P. nigdy nie ogrodzili swoich nieruchomości od strony południowej, aby w ten sposób wyznaczyć granice należących do nich nieruchomości i tym samym granice swego władania. Sporny pas działki (...), oznaczony jako 853/1, wykorzystywali bowiem jako część wjazdu na swoją posesję i odgrodzenie się od niego płotem oznaczałoby zawężenie wjazdu i podwórka. Nic więc dziwnego, że dla zwykłego obserwatora działka nr (...) stanowiła grunt we władaniu wnioskodawczyni, a wcześniej jej ojca.

Świadkowie pomimo tego, iż w większości nie posiadali szczegółowej wiedzy co do umówionego zakresu korzystania z ww. pasa gruntu przez rodzinę B. (później P.), zgodnie wskazywali, iż do momentu kiedy rodzina Z. posiadała
w swoim gospodarstwie krowy (a więc do około 1999 roku) były one przepędzane przez działkę nr (...) celem dojścia do łąki zlokalizowanej na działce nr (...). Korzystanie z ww. gruntu przez rodzinę Z. i osób, które uzyskały od nich zezwolenie (bez konieczności uzyskania zgody od rodziny B./P.) po 1999 r. było również potwierdzane w zeznaniach świadków. Świadek S. J. wskazywał, że: „ Pan Z. prosił, żebym tą działkę kosił (…) nikt z tego domu nie wyszedł i się nie interesował, że przechodzę” (k. 243). Świadek W. J. również zeznał : „ nikt z tego domu się nie ingerował, że wchodzimy” (k. 242v.). Uczestniczka M. M. podniosła natomiast, że: „ każdy kto chciał mógł tam wchodzić, bo nie było psa” (k. 268v.). Uczestniczka R. S. (1) wspominając wykonywanie wodociągu lub sieci telefonicznej
w latach 90–tych ubiegłego wieku wskazała, że przejeżdżała z ojcem po ww. ścieżce, bez pytania B. o zgodę na korzystanie z tego pasa. Podniosła: „ W latach 90 była taka sytuacja, że nie dało się przejechać Browarną, bo był robiony wodociąg albo telefon. Jechaliśmy ja z mężem i mój ojciec. To mój ojciec powiedział, że możemy przejechać od ul. (...) przez bramę B., która była otwarta. Powiedział, że możemy tamtędy przejechać, bo to jest droga Z. (…) Nie pytaliśmy nikogo, po prostu przejechaliśmy” (k. 269).

Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka A. B., w zakresie w którym wskazywał, że brama prowadząca z ul. (...) na działkę nr (...) była w większości zamknięta, co innego bowiem wynika z zeznań pozostałych świadków, którzy wskazywali, iż brama prowadząca na ww. nieruchomość przeważnie pozostawała otwarta.

Sąd nie dał wiary zeznaniom wnioskodawczyni M. P. – w zakresie
w jakim twierdziła, iż to jej poprzednicy prawni wyrazili zgodę rodzinie Z. na korzystanie ze spornego pasa gruntu. Dla wnioskodawczyni od najmłodszych lat pas ten stanowił niejako część podwórka i był wykorzystywany przez jej rodzinę celem wjazdu na posesję. Mogła mieć ona wrażenie, iż to jej poprzednicy prawni zezwalają rodzinie Z. na korzystanie z tego pasa gruntu, a nie odwrotnie. Jednakże powyższe przekonanie M. P. nie było miarodajne i nie znalazło potwierdzenia
w zebranych w sprawie dowodach.

Sąd zważył:

Wniosek M. P. jest zasadny tylko w części – co do działki (...). Natomiast w pozostałej części tj. co do części działki (...), oznaczonej na mapie do zasiedzenia jako 853/1, nie zasługiwał na uwzględnienie.

Zasiedzenie jest instytucją, która biegnie przeciwko osobie legitymującej się tytułem prawnym do rzeczy, ale ze swego prawa nie korzysta, tolerując władanie rzeczą przez osobę nieuprawnioną. Do nabycia własności nieruchomości w drodze zasiedzenia,
w świetle treści art. 172 § 1 k.c., konieczne jest spełnienie łącznie dwóch przesłanek,
a mianowicie samoistnego, nieprzerwanego posiadania oraz upływu czasu przewidzianego w ustawie.

Definiując pojęcie posiadania samoistnego, jako przesłanki koniecznej do stwierdzenia nabycia własności przez zasiedzenie, należy odnieść się przede wszystkim do treści art. 366 k.c., według którego posiadaczem samoistnym jest tylko ten, kto faktycznie włada rzeczą jak właściciel. Należy zatem stwierdzić, iż zakres faktycznego władania rzeczą przez posiadacza samoistnego jest taki sam, jak właściciela, że znajduje się on w położeniu pozwalającym na korzystanie z rzeczy w taki sposób, jak może to czynić właściciel. Wyrazem tego jest między innymi niezależność w podejmowaniu decyzji co do przedmiotu posiadania. Gdy decyzje te są uzależnione od zezwolenia, zgody innej osoby – o której posiadacz wie, że jest właścicielem – niweczy to możliwość uznania, że posiadacz działa
w takim zakresie jak właściciel.

Drugą przesłanką nabycia własności w drodze zasiedzenia jest nieprzerwane posiadanie przez czas określony w ustawie, zróżnicowany w zależności od posiadania
w złej lub dobrej wierze. Decydująca przy tym dla oceny dobrej wiary jest chwila uzyskania posiadania. Kodeks cywilny nie zawiera definicji dobrej i złej wiary. W świetle tradycyjnego pojęcia dobra wiara posiadacza zachodzi wówczas, gdy jest on przekonany, że posiada rzecz zgodnie z przysługującym mu prawem, przy czym to jego przekonanie znajduje usprawiedliwienie w danych okolicznościach. Dobrą wiarę posiadacza wyłącza jego wiedza o rzeczywistym stanie prawnym oraz jego niedbalstwo. Posiadaczem nieruchomości w złej wierze jest osoba, która weszła w posiadanie nieruchomości na podstawie umowy nie spełniającej wymogów formalnych przewidzianych w przepisach prawa (uchwała SN z dnia 6 grudnia 1991 roku, III CZP 108/91, OSNCP 1992/4/48).

Z poczynionych ustaleń faktycznych wynika, że nieruchomość nr 852/2 znajduje się
w samoistnym posiadaniu M. P. i jej poprzedników prawnych co najmniej od 9 listopada 1971 roku. Na mocy nieformalnej umowy sporządzonej w formie pisemnej w dniu 8 listopada 1971 roku M. Z. (1) sprzedała bowiem J. B. (ojcu wnioskodawczyni) działkę przylegającą od strony wschodniej do jego nieruchomości. Cena została zapłacona, a nieruchomość została wydana w posiadanie J. B.. Umowa ta nie została sporządzona w przepisanej prawem formie, a zatem do formalnego przeniesienia własności nie doszło. Natomiast J. B. na podstawie tej nieformalnej umowy objął nieruchomość w posiadanie samoistne. Działka ta posłużyła na przedłużenie podwórka rodziny B.. Została zagospodarowana poprzez dokonanie nasadzeń drzew i krzewów i służyła rodzinie jako teren rekreacyjny.

W toku niniejszego postępowania nikt nie kwestionował samoistności tego posiadania działki nr (...). Skoro wejście w samoistne posiadanie ww. nieruchomości odbyło się na podstawie nieformalnej umowy sprzedaży, J. B. należało traktować jako posiadacza samoistnego w złej wierze. W uchwale składu 7 sędziów z dnia 6 grudnia 1991 r. III CZP 108/91, mającej moc zasady prawnej, Sąd Najwyższy podkreślił, że osoba, która zawarła umowę bez zachowania formy aktu notarialnego, nie może być posiadaczem
w dobrej wierze. Wobec powyższego do zasiedzenia przedmiotowej nieruchomości konieczne było samoistne jej posiadanie przez okres 30 lat. W czasie biegu zasiedzenia na rzecz J. B. nastąpiło przeniesienie posiadania na rzecz wnioskodawczyni – M. P. na podstawie umowy darowizny z 2 lutego 1999 r. Przepis art. 176 § 1 k.c. stanowi, że jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości
w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat trzydzieści.

Reasumując powyższe Sąd stwierdził, że M. P. nabyła z dniem 9 listopada 2001 r. przez zasiedzenie prawo własności nieruchomości położonej w K. przy ul. (...), stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...), przedstawioną na mapie geodety uprawnionego M. R., przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego Prezydenta Miasta K. w dniu 19 października 2022 r. za nr P. (...).2022. (...), nie mającej urządzonej księgi wieczystej ani zbioru dokumentów. Orzeczono o tym w pkt I postanowienia. Za datę początkową biegu zasiedzenia, Sąd przyjął dzień następujący po zawarciu nieformalnej umowy sprzedaży.

Inaczej przedstawia się kwestia posiadania działki nr (...) z uwagi na odmienny charakter tego posiadania. Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 172 k.c. do nabycia prawa własności nieruchomości przez zasiedzenie prowadzi tylko posiadanie samoistne.
O samoistności posiadania decydują zaś dwa czynniki: corpus – fizyczne, faktyczne władanie rzeczą, oraz animus – wyrażona na zewnątrz, zamanifestowana w sposób widoczny dla otoczenia wola władania rzeczą jak właściciel, we własnym imieniu i na własną rzecz z pominięciem innych osób, w tym i samego prawowitego właściciela rzeczy, władanie rzeczą z uwidocznionym zamiarem posiadania jej wyłącznie dla siebie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2011 roku, III CSK 184/10, Lex nr 863394; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 września 2008 roku, I CSK 54/08, Lex nr 457865).

W świetle poczynionych w sprawie ustaleń wnioskodawczyni (a przed nią jej ojciec) korzystała ze spornej części działki (...) i nadal z niej korzysta. Można zatem przyjąć, że spełniony jest wymóg faktycznego władania rzeczą. Objęcie tej rzeczy w posiadanie nastąpiło jednak w okolicznościach, wskazujących na przyzwolenie właściciela działki (...) na to, by dostęp do posesji J. B. odbywał się z wykorzystaniem części jego działki. To przyzwolenie motywowane było dobrosąsiedzkimi stosunkami, koleżeńskimi relacjami między J. B. i J. Z.. Między rodziną Z. a rodziną B. w sposób dorozumiany zawarte zostało porozumienie co do wykorzystywania części działki (...) także dla potrzeb dostępu do posesji rodziny B., ale z zachowaniem praw Z.. W ocenie Sądu posiadanie części działki (...) przez ojca wnioskodawczyni było zatem posiadaniem zależnym, a nie samoistnym. Posiadacz zależny włada rzeczą w zakresie takiego innego prawa niż własność, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą.

Należy podkreślić, że dostęp do działki (...) dla członków rodziny Z.
i osób działających na ich rzecz pozostawał swobodny także po ustawieniu ogrodzenia
w latach 70-tych ubiegłego wieku między działką (...) a 855/1 – tj. od strony południowej, mimo istnienia bramy wjazdowej prowadzącej na posesję B.. Brama w ogrodzeniu działki (...) od strony południowo wschodniego narożnika została wykonana przez J. B. i istnieje do chwili obecnej. W spornym pasie działki (...) ani wnioskodawczyni ani jej poprzednik nie dokonali żadnych nasadzeń ani zabudowań i to mimo, że najpóźniej od końca lat 90-tych ubiegłego wieku przypadki przechodzenia spornym pasem gruntu do łąki na działce (...) przez przedstawicieli rodziny Z. były sporadyczne. W tym czasie zaprzestali oni prowadzenia gospodarstwa, utrzymywania krów, łąka była tylko
z rzadka koszona, a J. Z. kilka lat przed sprzedaniem działki (...) dokupił od jednego z sąsiadów inną działkę przylegającą do działki (...) od strony południowej, żeby był do niej lepszy dostęp. Mimo to wnioskodawczyni w sposobie wykorzystywania
i zagospodarowania spornej części działki (...) nic nie zmieniła.

Posiadacz zależny może samodzielnie zmienić swój charakter posiadania. Musi jednak zamanifestować tę zmianę w sposób widoczny dla otoczenia. Przekształcenie posiadania zależnego w posiadanie samoistne, wymaga uzewnętrznienia woli właścicielskiego władania w sposób pewny (tak w wyroku Sądu Najwyższego z 17 kwietnia 1997 roku, I CKU 32/97, Lex nr 863071; postanowienie Sądu Najwyższego z 12 marca 1971 roku, III CRN 516/70, OSP 1971/11/207). Nie można zatem wykluczyć w toku posiadania zmiany charakteru tego posiadania, z zależnego na samoistne. Przypomnieć jednak należy, że zamiana charakteru posiadania musi być, w sposób nie budzący wątpliwości, zamanifestowania zarówno wobec otoczenia, jak i, czy też przede wszystkim, w stosunku do właściciela. Właściciel, który wie, że wydał nieruchomość w posiadanie pod tytułem niestanowiącym zagrożenia utratą prawa, musi wiedzieć, że z oznaczoną chwilą, na skutek jawnych zachowań posiadacza, jego prawo staje się zagrożone. Skuteczność takiej zmiany charakteru posiadania wymaga, aby posiadacz uczynił to jawnie, czyli w dostatecznie wyraźny sposób uzewnętrznił tę zmianę w stosunku do właściciela. Opieranie wniosku wyłącznie na przekonaniu i świadomości posiadania samoistnego nie może być uznane za wystarczające, a co za tym idzie – jest prawnie bezskuteczne.

Ponadto, jeżeli dochodzi do przekształcenia posiadania zależnego w samoistne, posiadacz nie może powołać się na domniemanie z art. 339 k.c. Obarcza go dowód takiej zmiany i dowód dalszego wykonywania posiadania, już pod tytułem właściciela. Konieczne jest więc udowodnienie konkretnych okoliczności faktycznych, które o tym świadczyłyby, jak również umiejscowienie ich w czasie ( postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2016 roku, V CSK 590/15).

Jak stwierdził Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 24 czerwca 2009 r. I CSK 453/08 (niepubl.), nie jest posiadaniem samoistnym posiadanie nieruchomości, którą nadal zajmuje jej właściciel, który nie ustąpił swego animus co do całości prawa,
a zamanifestowane przez posiadacza czynności faktyczne nie wskazują na samodzielny, rzeczywisty i niezależny od woli innej osoby stan władztwa nad rzeczą.

W szeregu orzeczeń Sądu Najwyższego wskazano, że dopuszczalna jest zmiana przez posiadacza w czasie posiadania tytułu i rodzaju posiadania. Jednakże zmiana taka wymaga zamanifestowania na zewnątrz otoczeniu w jednoznaczny sposób, gdyż nie można tu uznać za wystarczającą samej intencji posiadacza (por: postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 1959 r. I CR 167/59, OSNCK 1961/1/8, z dnia 12 marca 1971 r. III CRN 516/70, OSP 1971/11/207, z dnia 7 października 1997 r. I CKN 224/97, z dnia 13 marca 1998 r. I CKN 538/97, z dnia 17 grudnia 1999 r. III CKN 9/99 i z dnia 10 lipca 2009 r. II CSK 70/09, niepubl.).

Podzielając powyżej przytoczone poglądy orzecznictwa w świetle poczynionych ustaleń Sąd uznał, że objęcie w posiadanie części działki (...) przez poprzednika prawnego wnioskodawczyni nie nastąpiło na zasadach posiadania samoistnego tj. z wolą władania rzeczą jak właściciel. Nigdy też po objęciu w posiadanie nie nastąpiła zmiana charakteru tego posiadania na samoistne jawna i czytelna dla otoczenia, a zwłaszcza dla właściciela działki (...), który korzystał z niej w sposób niezmienny i niezakłócony obok wnioskodawczyni (i jej poprzednika prawnego). Z tych względów co do części działki (...) wniosek M. P. został oddalony na podstawie art. 172 k.c. o czym orzeczono
w pkt. II sentencji.

O kosztach postępowania orzeczono w pkt. III na podstawie art. 520§1 k.p.c.

O kosztach sądowych, obejmujących wynagrodzenie biegłego (por. k.313), orzeczono w pkt. IV na podstawie art. 113 ust.1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 520§1 k.p.c. Została nimi obciążona wnioskodawczyni, gdyż przeprowadzenie tego dowodu było konieczne, by zweryfikować jej twierdzenia, zawarte
w piśmie z 22 kwietnia 2022 r. (k.103) co do zmiany granic ewidencyjnych i powierzchni jej działki.