Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Kielcach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 maja 2024 roku

Sąd Rejonowy w Kielcach VIII Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący sędzia Agnieszka Kierkowska

Protokolant sekretarz sadowy Teresa Witkowska

po rozpoznaniu w dniu 16 maja 2024 roku w Kielcach

na rozprawie

sprawy z powództwa Powiatu (...)

przeciwko M. D. (1), E. D. (1)

o zapłatę (roszczenia z umowy o dzieło)

I.  zasądza od M. D. (1) i E. D. (1) solidarnie na rzecz Powiatu (...) 13153,60 zł (trzynaście tysięcy sto pięćdziesiąt trzy złote
i sześćdziesiąt groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 17 marca 2022 r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałej części;

III.  zasądza od M. D. (1) i E. D. (1) solidarnie na rzecz Powiatu (...) 4600 zł (cztery tysiące sześćset złotych) kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia wyroku do dnia zapłaty.

SSR Agnieszka Kierkowska

Sygn. akt: VIII C 1066/23

UZASADNIENIE

W pozwie z 30.06.2023 r. powód Powiat (...) zawarł żądanie zasądzenia na jego rzecz od pozwanych E. D. (1) i M. D. (1) solidarnie 16653,60 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 17.03.2022 r. do dnia zapłaty. Na uzasadnienie tego żądania powód wskazał, że zawarł z pozwanymi jako wykonawcą dwie umowy w dniu 21.06.2021 r. Ich przedmiotem było sprawowanie przez pozwanych nadzoru nad prawidłowym wykonywaniem prac zleconych przez powoda w ramach realizacji zadań polegających na modernizacji ewidencji gruntów i budynków. W umowach zastrzeżono kary umowne: na wypadek zwłoki w przedłożeniu harmonogramu finansowo – rzeczowego w wysokości 0,5% wynagrodzenia umownego brutto za każdy dzień zwłoki oraz na wypadek zwłoki lub nie złożenia raportu – sprawozdania miesięcznego z realizacji przedmiotu umowy
w wysokości po 1000 zł za każdy taki wypadek. Wykonawca zobowiązany był przedłożyć harmonogram finansowo – rzeczowy w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy tj. do 5.07.2021 r., a raporty miał obowiązek przedstawiać do 10 dnia miesiąca za miesiąc miniony. Wykonawca złożył harmonogramy 12.07.2021 r, tj. po 7 dniach zwłoki, a raporty miesięczne za miesiące czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień, październik i listopad 2021 r. złożył po terminie. Powód obciążył go karami umownymi w wysokości po 8326,80 zł co do każdej z umów. Skierował do pozwanych wezwanie do zapłaty, a wynikający z niego termin upłynął 16.03.2022 r.

W uwzględnieniu żądania pozwu wydany został 29.07.2023 r. nakaz zapłaty
w postępowaniu upominawczym za sygn. I Nc 1030/23. (k.152)

Pozwani E. D. (1) i M. D. (2) złożyli 1.09.2023 r. sprzeciwy od tego nakazu zapłaty, wnosząc o oddalenie powództwa w całości. Zarzucili, że powód wystąpił z roszczeniem przedwcześnie z uwagi na treść art. 15 r ¹ ust.1 ustawy o (...)19, ponieważ stan zagrożenia epidemicznego został odwołany 1.07.2023 r. i do 1.10.2023 r. kara umowna nie może być dochodzona. Ponadto zarzucili, że zobowiązanie zostało przez nich wykonane w całości, a złożenie raportów z kilkudniowym opóźnieniem nie przyniosło powodowi żadnej szkody,
a nadto kara umowna jest rażąco wygórowana, gdyż stanowi 12,53% całego wynagrodzenia. Domagali się miarkowania kary umownej przez Sąd do kwoty 1000 zł. Podnieśli, że raporty miesięczne nie miały praktycznie żadnego znaczenia przy realizacji prac, były wykonywane w oparciu o dokumentację przekazywaną przez podmioty kontrolowane (wykonawców prac). Nie przekazywanie tej dokumentacji
w terminie przez te podmioty miało wpływ na termin sporządzenia raportu. Powód był o tym informowany. Pozwani nie ponoszą winy za opóźnienia w składaniu raportów. Raporty były przez powoda akceptowane, a o istocie wykonania umowy stanowiły protokoły kompleksowej kontroli sporządzane na zakończenie I i II etapu prac, które zostały wykonane w sposób prawidłowy bez przekroczenia terminów wynikających
z umowy. Co do opóźnienia w złożeniu harmonogramu finansowo – rzeczowego pozwani zarzucili, że otrzymali od powoda harmonogramy wykonawców w piątek 25.06.2021 r. o godz. 13.28, pozwani dowiedzieli się o tym w poniedziałek 28.06.2021 r. rano, dopiero wtedy mogli przystąpić do utworzenia harmonogramu
i w ciągu 14 dni od przekazania danych przez powoda ten harmonogram złożyli. Informowali powoda, że opóźnienie wynika z przyczyn od nich niezależnych. (k.160-185)

W odpowiedzi na sprzeciwy pozwanych powód w piśmie procesowym
z 11.10.2023 r. (k.189-198) wskazał, że przepis art. 15 r ¹ ust.1 ustawy o (...)19 nie przewiduje zakazu naliczania kar umownych ani zakazu ich dochodzenia na drodze sądowej, a jedynie czasowo ograniczał możliwość dokonywania potrącenia kary umownej z wynagrodzenia wykonawcy lub zaspokajania roszczenia o kary umowne z zabezpieczenia należytego wykonania umowy. Ponadto zarzucił, że pozwani nie informowali powoda w toku realizowania umowy o okolicznościach związanych z (...) 19, które miałyby wpływ na należyte wykonanie umowy. Co do wysokości kar umownych, powód wskazał, że w umowie stron zastrzeżono na wypadek odstąpienia od umowy karę umowną w wysokości 25% wartości wynagrodzenia, zatem kara umowna za zwłokę w złożeniu harmonogramu
w wysokości 0,5% wartości wynagrodzenia nie jest rażąco wygórowana. Podniósł, że kara umowna ma rekompensować ogół skutków, jakie towarzyszą niewykonaniu zobowiązania w sferze interesów wierzyciela, a fakt, że wierzyciel nie poniósł szkody nie zwalnia dłużnika z obowiązku zapłaty kary umownej. Przekazywanie raportów było obowiązkiem pozwanych jako wykonawcy, a dla powoda – zamawiającego te raporty stanowiły podstawowe źródło informacji o realizacji przez wykonawcę obowiązków podmiotu nadzorującego, a dodatkowo o postępach prac realizowanych przez podmioty nadzorowane. Niekompletne lub nieterminowe wykonanie umowy mogło dla powoda skutkować utratą dofinasowania lub korektą finansową co do całego zadania, w ramach którego wykonywana była umowa z pozwanymi. Powód podtrzymał, że termin do złożenia harmonogramu finansowo – rzeczowego upłynął 5.07.2021 r, a na 10 dni przed upływem tego terminu pozwanym zostały przekazane harmonogramy nadzorowanych prac. Pozwani przed zawarciem umowy nie zgłaszali, że termin złożenia harmonogramu, przewidziany w umowie, jest niewystarczający, nie żądali przekazania dokumentów dotyczących wykonawców
w dniu zawarcia umowy lub dniu następnym. Pozwani przesłali harmonogramy 12.07.2021 r. po tym, jak zwrócono im uwagę na konsekwencje finansowe niedopełnienia tego obowiązku w wiadomości z 9.07.2021 r. i po tym jak
11.07.2021 r. przesłano powodowi wiadomość bez załączników w postaci harmonogramów. Powód wskazał także, że nieterminowe przekazywanie informacji przez podmioty nadzorowane nie stanowiło dla pozwanych przeszkody w składaniu raportów miesięcznych, ponieważ w takim wypadku w raporcie należało wskazać działania realizowane przez pozwanych jako nadzorującego oraz poinformować
o nieudostępnieniu informacji przez podmioty nadzorowane lub opóźnieniach ze strony tych podmiotów.

W pismach procesowych z 20.11.2023 r. pozwani E. D. (1)
i M. D. (1) podtrzymali zarzut rażącego wygórowania kar umownych
i żądanie ich miarkowania. Podnieśli, że opóźnienia, za które kary zostały naliczone, nie wpłynęły na wykonanie zadania pozwanych i nie stwarzało dla powoda ryzyka utraty dofinansowania. (k.239-246)

W sprawie pozostaje niesporne:

Pozwani E. D. (1) i M. D. (1) prowadzą działalność gospodarczą w ramach umowy spółki cywilnej Biuro Usług (...) s.c. W zakresie tej działalności zawarli z Powiatem (...) jako zamawiającym dwie umowy w dniu 21.06.2021 r. w trybie przetargu
w ramach zamówienia publicznego. Umowy były zawarte celu realizacji zadania, na które Powiat (...) uzyskał dofinasowanie z środków UE.

Obie umowy miały analogiczną treść i na ich podstawie pozwani jako wykonawca zobowiązani byli do wykonania usługi sprawowania nadzoru nad prawidłowym wykonaniem prac w ramach zadań zleconych przez zamawiającego
w zamówieniu dotyczącym modernizacji ewidencji gruntów i budynków w wybranych obrębach ewidencyjnych powiatu (...) wskazanych dla zadania nr 2 i dla zadania nr 3 (szczegółowo opisanych ze wskazaniem podmiotów wykonujących prace nadzorowane w treści §1 każdej z umów). Całkowite ryczałtowe wynagrodzenie pozwanych jako wykonawcy określono na 66480 zł brutto. (§4 umowy) W terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy pozwani jako wykonawca zobowiązani byli do sporządzenia harmonogramu finansowo - rzeczowego realizacji nadzoru (§2 ust.3 umowy), a za każdy dzień zwłoki w przedłożeniu tego harmonogramu pozwani zobowiązali się zapłacić powodowi – zamawiającemu karę umowną w wysokości 0,5% wynagrodzenia umownego brutto (tj. 0,5% (...) = 332,40 zł - §9 ust. 1 pkt.2 umowy)

Pozwani jako wykonawca w ramach wykonania przedmiotu umowy zobowiązani byli do szeregu czynności opisanych w §3 ust.1 umowy, m.in. do prowadzenia bieżących kontroli prac terenowych, kameralnych i prawnych wykonywanych przez wykonawców prac, żądania od tych wykonawców aktualnych informacji o postępie prac z dostarczeniem bazy danych graficznych i opisowych ewidencji gruntów i budynków oraz wszelkich pozostałych dokumentów powstałych
w ramach nadzorowanych prac, informowania zamawiającego
o nieprawidłowościach, w szczególności odstępstwach od warunków technicznych, braku stosowania obowiązujących przepisów prawa, zaistnieniu groźby przekroczenia terminów wynikających z harmonogramów prac, utrzymywania ścisłej współpracy z wykonawcą, kontrolowania rozliczeń poszczególnych etapów prac. Wykonawca zobowiązał się przedstawiać zamawiającemu raporty z realizacji prac do 10 dnia miesiąca za miesiąc miniony (§3 ust. 1 pkt. 6 umowy) Za każdą zwłokę lub nie złożenie raportu miesięcznego pozwani zobowiązali się zapłacić powodowi po 1000 zł kary umownej (§9 ust.1 pkt.5 umowy)

Powyższe okoliczności wynikają z treści zawartych przez strony umów, załączonych do pozwu – k.23-28, 32-37

Nie było także sporne, że harmonogramy finansowo – rzeczowe, przewidziane w §2 ust.3 umów, zostały przez pozwanych złożone 12.07.2021 r. Tę okoliczność pozwani przyznali w sprzeciwie, zatem zgodnie z art. 229 i art. 230 k.p.c. nie wymagała dowodu.

Nie zostało również przez pozwanych zanegowane opóźnienie w składaniu miesięcznych raportów, wskazane w pozwie. Pozwani nie zaprzeczali, że nie były one składane w terminie do 10 dnia miesiąca. Zgodnie z twierdzeniem powoda (por. pozew k.12), któremu pozwani nie zaprzeczali, opóźnienie wyniosło:



w wypadku umowy dot. zadania 2:

za czerwiec 5 dni, za lipiec 8 dni, za sierpień 31 dni, za wrzesień 2 dni, za październik 6 dni, za listopad 53 dni,



w wypadku umowy dot. zadania 3:

za czerwiec 5 dni, za lipiec 8 dni, za sierpień 31 dni, za wrzesień 2 dni, za październik 60 dni, za listopad 30 dni.

Również powyższe okoliczności nie wymagały zatem dowodu zgodnie z art. 229 k.p.c. i art. 230 k.p.c.

Poza sporem było także, że umowa stron została wykonana, tj. pozwani wykonali czynności nadzoru, do których się zobowiązali, złożyli wymagane umową dokumenty i otrzymali wynagrodzenie.

Sąd ustalił:

Pracownik Powiatu, odpowiedzialny za rozliczenie dofinasowania, dysponował harmonogramami wykonawców prac i przekazał je pocztą elektroniczną E. D. (1) 25.06.2021 r. o godz. 13.28. Następnie 1.07.2021 r. w rozmowie telefonicznej z E. D. inny pracownik Powiatu przypomniał mu, że termin złożenia harmonogramu upływa 5.07.2021 r., a E. D. zadeklarował, że harmonogram zostanie w tym terminie sporządzony. W wiadomości przesłanej pocztą elektroniczną 9.07.2021 r. E. D. wskazano, że mimo upływu terminu harmonogramy nie zostały złożone oraz zwrócono uwagę na zapisy umów, dotyczące kar umownych.

Harmonogramy zostały ostatecznie złożone 12.07.2021 r. Wprawdzie 11.07.2021 r. E. D. przesłał pracownikowi Powiatu wiadomość, z której treści wynikało, że w załączeniu przesyła harmonogramy, ale załącznika do tej wiadomości nie było. Dopiero w dniu następnym został dosłany.

Raporty miesięczne, które zobowiązani byli składać E. D.
i M. D. jako nadzorujący, były dla pracowników Powiatu odpowiedzialnych za realizację zadania źródłem informacji o postępach prac i ewentualnych nieprawidłowościach. Miały umożliwiać interwencję w procesie wykonywania zadania w razie nieterminowego czy nieprawidłowego wykonywania prac. Zakres realizowanego projektu obejmował 19 obrębów ewidencyjnych, kilkadziesiąt tysięcy działek. Konieczna była bieżąca kontrola wykonania tak obszernego zadania,
a Powiat nie był w stanie realizować jej skutecznie siłami własnych pracowników, dlatego powierzono nadzór nad wykonawcami prac podmiotom zewnętrznym. Jednym z tych podmiotów była spółka (...). D. i M. D.. Podmiot nadzorujący w razie nie otrzymania od nadzorowanego wykonawcy na czas danych umożliwiających sporządzenie raportu miesięcznego, powinien był o tym poinformować Powiat jako zamawiającego. E. D. i M. D. wskazywali w niektórych raportach, że wykonawcy zostali zobowiązani do przesyłania danych do raportów w terminie do 1 dnia miesiąca za poprzedni miesiąc oraz, że swoje raporty o stanie zaawansowania prac będą przekazywać w ciągu 10 dni roboczych od daty otrzymania raportu od wykonawcy.

Po zakończeniu wykonywania obu umów pismami z 23.02.2022 r. Powiat (...) poinformował E. D. i M. D. o naliczeniu kar umownych w łącznej kwocie 8326,80 zł dla każdej z umów. Wystawił 24.02.2022 r. noty księgowe dot. tego obciążenia, a 25.02.2022 r. przesłał je wykonawcom umowy pocztą i pocztą elektroniczną. Zakreślony w pismach termin zapłaty wynosił 14 dni. E. D. i M. D. odmówili zapłaty kar umownych, powołując się na przepisy ustawy o (...)19.

Zadania realizowane przez Powiat, w których nadzorowaniu brali udział
E. D. i M. D. zostały rozliczone z Urzędem Marszałkowskim Województwa (...) jako dysponentem dofinasowania. D. zostało przyznane w pełnej wysokości, nie dokonano korekt i pomniejszeń. Dokumentacja związana z realizacją umowy, w tym wytworzona przez podmioty nadzorujące wykonawców (raporty i protokoły wymagane umowami) jest przechowywana przez Powiat jako zamawiającego dla potrzeb ewentualnych kontroli. Same raporty miesięczne, sporządzane przez spółkę (...). D.
i M. D. nie były przedkładane dla potrzeb rozliczenia dofinasowania dysponentowi tj. Urzędowi Marszałkowskiemu Województwa (...)

Dowody: korespondencja mailowa z 25.06.2021 r., 11.07.2021 r., 12.07.2021 r. - k.41, 43-50, notatka służbowa z 1.07.2021 r. k.42, zeznania świadków P. K. k.286, M. Z. k.288, raporty miesięczne i korespondencja stron dotycząca ich przesyłania k.58-136, korespondencja stron dot. kar umownych k.137-151, pismo Urzędu Marszałkowskiego Województwa (...)
z 27.12.2023 r. k.250

Sąd zważył:

Powództwo co do zasady zasługuje na uwzględnienie. Zgodnie z art. 483 k.c. można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Takie zastrzeżenie znajduje się w łączących strony umowach – w §9. Pozwani nie kwestionowali ważności i skuteczności tych zapisów umownych, w oparciu o które powód domaga się kary umownej. Podnosili wprawdzie, że nie mieli wpływu na ich zamieszczenie w umowach, ale nie można się z tym do końca zgodzić. Proces zawierania umowy w drodze przetargu organizowanego zgodnie z przepisami ustawy Prawo o zamówieniach publicznych jest wprawdzie w wysokim stopniu sformalizowany, ale daje potencjalnemu kontrahentowi zamawiającego pewną możliwość wpływania na kształt umowy. Niewątpliwie daje mu również możliwość dokładnego zapoznania się z treścią proponowanej umowy i pozwani taką możliwość mieli, a jako profesjonalny uczestnik obrotu –podmiot prowadzący działalność gospodarczą, powinni byli dokonać racjonalnej oceny skutków zawarcia umowy i konsekwencji niewywiązania się
z przyjętych na siebie zobowiązań. Sam fakt sformułowania zapisów o karach umownych przez jedną ze stron umowy, nie oznacza że druga strona, która jest przedsiębiorcą i zapisy te zaakceptowała, zawierając umowę, może się uchylić od ich stosowania. Byłoby to sprzeczne z zasadą pacta sunt servanda, leżąca u podstaw wszystkich zobowiązań, których źródłem jest umowa stron

Co do podstawy faktycznej obciążenia pozwanych karami umownymi, to nie ulega wątpliwości, że zaistniała, skoro raporty miesięczne nie były składane
w terminie do 10 dnia miesiąca za miesiąc miniony, a harmonogramy finansowo – rzeczowe zostały przedłożone pozwanemu 12.07.2021 r., a nie 5.07.2021 r. Wprawdzie pozwani próbowali argumentować, że termin do złożenia harmonogramów został przez nich zachowany, a na opóźnienie w składaniu raportów miesięcznych miały wpływ opóźnienia ze strony nadzorowanych wykonawców, ale ta argumentacja jest nietrafna. W umowach wskazano jednoznacznie, że termin przedłożenia harmonogramów to 14 dni od daty zawarcia umowy. Ten termin upłynął 5.07.2021 r., gdyż umowy zawarte zostały przez strony 21.06.2021 r. Ten termin konsekwentnie powód wskazywał pozwanym w korespondencji przypominającej im o konieczności złożenia harmonogramów i wówczas nie był przez pozwanych kwestionowany. Obecnie próbują oni podsuwać inną, nieuzasadnioną interpretację zapisów umowy dotyczących tego terminu, które są zupełnie jasne i nie wymagają żadnej interpretacji. Natomiast w wypadku raportów miesięcznych pozwani tylko powołują się na opóźnienia wykonawców, nie przedstawiając na to dowodów. Ponadto próbują się usprawiedliwić zapisem, zamieszczonym w niektórych raportach o zobowiązaniu wykonawców do przekazywania im dokumentów koniecznych do sporządzenia raportu do 1 dnia miesiąca. Umowy stron zakładały, że pozwani mają obowiązek składać raporty do 10 dnia miesiąca i ich rzeczą było zorganizowanie
w ciągu każdego miesiąca procesu kontrolowania wykonawców w taki sposób, by ten termin mógł być zachowany. Należy podkreślić, że był on zachowany także wówczas jeśli w raporcie nadzorujący wskazywał, że wykonawca nie przekazał mu koniecznych informacji, mimo podejmowanych wobec niego czynności nadzorczych.

W świetle ustaleń faktycznych miała zatem miejsce zwłoka w przedłożeniu harmonogramu rzeczowo finansowego, która wyniosła 7 dni (5-12.07.2021 r.). Za każdy dzień zwłoki kara umowna, zastrzeżona w §9 ust.1 pkt.2 umowy stron to 0,5% wynagrodzenia umownego brutto, tj. 0,5% (...) = 332,40 zł. Łącznie za cały czas zwłoki to 2323,80 zł (7x332,40) – w wypadku każdej z umów. Doszło również do zwłoki w przedłożeniu raportu miesięcznego – za 6 miesięcy w wypadku każdej
z umów. Każdy wypadek takiej zwłoki uzasadnia zgodnie z §9 ust.1 pkt. 5 umowy stron obciążenie pozwanych karą umowną 1000 zł. Łącznie z tego tytułu dla każdej
z umów kara wynosi zatem po 6000 zł (6x1000).

Odnosząc się do kwestii uregulowanej w art. 15r ¹ ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tzw. ustawa o (...)19) - należy przede wszystkim wskazać, że przepis ten uchylono z dniem 24.08.2022 r. W przepisach przejściowych ustawy z 5.08.2022 r. uchylającej ww. przepis przewidziano, że w przypadku roszczeń, których dochodzenie zostało ograniczone na podstawie art. 15r ¹ ust. 1 ww. ustawy i które dotyczyły zdarzeń powstałych w okresie od dnia 1 stycznia 2021 r. do dnia 31 grudnia 2021 r. zamawiający może dokonać potrącenia z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności, a także dochodzić zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania umowy, jednak nie wcześniej niż od dnia 1 stycznia 2023 r. Sama regulacja objęta art. 15r ¹ ww. ustawy o (...)19 nie oznaczała zakazu dochodzenia kar umownych. Nie ulega wątpliwości, że powód nie dokonał potrącenia kar umownych z wynagrodzenia pozwanych ani z ich innych wierzytelności, bo tego zgodnie z omawianym przepisem do 31.12.2022 r. nie mógł robić. Wolno mu było natomiast karę naliczyć i domagać się jej zapłaty, w tym dochodzenia takiego roszczenia na drodze sądowej. Przepis art. 15r ¹ ww. ustawy o (...)19 nie stanowił ku temu przeszkody.

Zgodnie z art. 484§2 k.c. jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana. W oparciu o ten przepis pozwani domagali się obniżenia kar umownych, zarzucając, że powód nie poniósł szkody, ponieważ zaistniałe opóźnienia w składaniu dokumentów nie miały wpływu na wykonanie umowy i uzyskanie przez powoda dofinasowania. W świetle art. 484§1 zd. 1 k.c. w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Przepis ten oznacza, że kara umowna
w zastrzeżonej wysokości należy się wierzycielowi także wówczas, gdy nie poniósł żadnej szkody. Zatem fakt, że powód uzyskał dofinasowanie w pełnej wysokości, mimo nieterminowego realizowania obowiązków przez pozwanych, nie może uzasadniać oddalenia powództwa. Nienależyte wykonywanie umowy przez pozwanych wiązało się bowiem dla powoda z niedogodnościami wynikającymi
z konieczności egzekwowania od pozwanych realizacji obowiązków sprawozdawczych oraz z ryzykiem utraty bieżącej kontroli nad wykonywaniem prac przez tych wykonawców, których nadzorowali pozwani. W tym wymiarze interes powoda doznał uszczerbku w procesie realizacji umowy, mimo że nie był to uszczerbek związany z utratą dofinasowania.

Kryterium zmniejszenia kary umownej w myśl powołanego przepisu może być wykonanie zobowiązania przez dłużnika w znacznej części i / lub rażące wygórowanie kary. W ustalonym stanie faktycznym, mimo zaznaczonego wyżej uszczerbku po stronie wierzyciela, uzasadnione jest stwierdzenie, że zobowiązanie pozwanych - dłużnika zostało w znacznej części wykonane, gdyż ostatecznie wszystkie wymagane od nich raporty zostały złożone. Punktem odniesienia dla sądu oceniającego wystąpienie tej przesłanki miarkowania jest sytuacja pełnego wykonania zobowiązania przez dłużnika. Zwrot "w znacznej części" ma charakter zwrotu niedookreślonego, ale uznać należy, że oznacza on, iż interes wierzyciela, jaki miał on w wykonaniu zobowiązania, został zaspokojony w części zbliżającej się do pełnego jego zaspokojenia. (tak W. Borysiak w Komentarzu do kodeksu cywilnego pod red. Osajda wyd.32 z 2024 r. – system Legalis) To stwierdzenie jest adekwatne do sytuacji, jaka zachodzi w niniejszej sprawie, gdyż mimo opóźnień w składaniu raportów miesięcznych nadzór pozwanych był efektywny i należyty, nie doszło do opóźnienia i uchybień ze strony wykonawców, których pozwani nadzorowali.

Można także w świetle poczynionych ustaleń stwierdzić, że kara umowna za zwłokę w złożeniu raportów miesięcznych okazała się w niektórych wypadkach rażąco wygórowana. Została ona zastrzeżona w stałej wysokości 1000 zł za każdy wypadek zwłoki. To oznacza, że stopień opóźnienia nie ma wpływu na jej wysokość,
a to z kolei sprawia, że w wypadku opóźnień kilkudniowych kara staje się rażąco wygórowana. Odnosi się to do 7 wypadków opóźnienia, które wyniosło do 8 dni
(w wypadku umowy dot. zadania 2: za czerwiec, lipiec, wrzesień, październik,
a w wypadku umowy dot. zadania 3: za czerwiec, lipiec wrzesień ).

Na taką ocenę ma wpływ także fakt, że uszczerbek w dobrach chronionych powoda jako wierzyciela był w wypadku tych opóźnień nieznaczny. Doświadczenie życiowe wskazuje, że przy opóźnieniu rzędu kilku dni wierzyciel nie zdążyłyby wdrożyć efektywnych działań w celu uzyskania zaległych raportów, mogłyby one ograniczyć się do wysłania jednej wiadomości, telefonu. Niedogodności tego rodzaju nie są bardzo dolegliwe, absorbujące pracowników i nie zakłócają szczególnie funkcjonowania jednostki. Nie można ich jednak zupełnie pominąć. W doktrynie dominuje pogląd o szerokim zakresie kompensacji wynikającej z zastrzeżenia kary umownej, a więc obejmującej całość uszczerbków majątkowych i niemajątkowych wierzyciela. Ma to przełożenie także na miarkowanie kary umownej. Przy miarkowaniu należy uwzględnić nawet takie uszczerbki, które nie zostałyby uwzględnione przy zasądzeniu odszkodowania na zasadach ogólnych.

W tym stanie rzeczy w ocenie Sądu zasadne było zmniejszenie o połowę tj. do 500 zł kary za te opóźnienia w złożeniu raportów miesięcznych, które nie przekroczyły 8 dni. To daje obniżenie kary łącznej o 3500 zł (7 x 500). W pozostałym zakresie nie ma podstaw do obniżenia kary z przyczyn wyżej wskazanych i to mimo niezaistnienia po stronie powoda szkody w aspekcie dofinasowania projektu.

Zasądzono zatem w całości kary za zwłokę w złożeniu 2 harmonogramów – po 2326,80 zł oraz w całości kary za zwłokę w złożeniu 5 raportów 5000 zł, jak również kary za zwłokę w złożeniu 7 raportów obniżone o połowę 3500 zł, co łącznie daje 13153,60 zł. Rozstrzygnięcie to oparto na §9 w zw. z §3 ust.3 i §3 ust.1 pkt.6 umowy stron oraz art. 483 k.c. i art. 484§2 k.c.

W zakresie, w jakim zastosowano art. 484§2 k.c. i zmniejszono karę umowną na żądanie pozwanych, powództwo oddalono.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c . in fine , obciążając pozwanych obowiązkiem zwrotu na rzecz powoda kosztów procesu w pełnej wysokości, mimo częściowego oddalenia powództwa. Z uwagi na zastosowanie art. 484§2 k.c. to od oceny Sądu zależało określenie sumy należnej powodowi, którego żądanie co do zasady zasługiwało na uwzględnienie w całości. Koszty poniesione przez powoda to: 1000 zł opłaty od pozwu, 3600 zł wynagrodzenia pełnomocnika w stawce minimalnej określonej w §2 pkt.5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.