Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Kielcach

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Rejonowego w Kielcach z dnia 4 marca 2025 roku

W pozwie złożonym w dniu 15 listopada 2023 roku strona powodowa Skarb Państwa - Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo K. wniosła o zasądzenie od strony pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. kwoty 14.597,75 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 5 sierpnia 2023 roku do dnia zapłaty oraz wniosła o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu strona powodowa wskazała, że w ramach prowadzonej działalności zawarła z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. w dniu 8 grudnia 2022 roku umowę sprzedaży drewna. Zgodnie z treścią umowy tj. §4 ust. 2 wskazuje, że jeżeli pozwana spółka odbierze mniej niż 95% umówionej ilości drewna, zobowiązana będzie zapłacić stronie powodowej tytułem kary umownej kwotę stanowiącą 10 % wartości netto drewna nieodebranego w danym okresie na podstawie ust. 7 i 8. Odstąpienie przez sprzedawcę od umowy o którym mowa w §3 ust. 3 nie wyłącza obowiązku zapłaty przez kupującego kary umownej z tytułu nieodebrania drewna wyliczonej w oparciu o ilość drewna pierwotnie umówioną. Strona powodowa wyjaśniła, iż pozwana spółka w okresie umownym odebrała tylko 149,9 m ³ z zamówionej ilości 434 m ³ , a zatem nie zrealizowała umowy w części dotyczącej 285,10 m ³ . W konsekwencji strona powodowa obciążyła stronę pozwaną karą umowną w wysokości 14.597,75 zł. Strona powodowa wystawiła notę i wezwała pozwaną do zapłaty, wezwanie okazało się bezskuteczne. (k. 3-5)

W dniu 22 listopada 2023 roku Sąd Rejonowy w Kielcach V Wydział Gospodarczy wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym w sprawie o sygn. akt V GNc 3727/23 zgodnie z żądaniem pozwu. (k. 25)

W sprzeciwie od nakazu zapłaty strona pozwana (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. zaskarżyła nakaz w całości, wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie na jej rzecz zwrot kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w potrójnej wysokości z uwagi na nakład pracy pełnomocnika strony pozwanej oraz specyficzną, atypową materię sprawy. Nadto z daleko posuniętej ostrożności procesowej podniosła zarzut miarkowania kary umownej.

W uzasadnieniu sprzeciwu strona pozwana odniosła się do przepisu oraz orzecznictwa odnoszącego się do kary umownej. W dalszej części wskazała, że strona powodowa nie wykazała jakimkolwiek dokumentem, iż pozwana spółka nie odebrała surowca w ilości wskazanej w umowie – poza dokumentami wytworzonymi samodzielnie. Wskazała, że strony obowiązywał harmonogram dostaw narzucony jednostronnie przez stronę powodową, która nie była zainteresowana w jakikolwiek sposób negocjowaniem poszczególnych zapisów czy też współdziałaniem w wykonaniu umowy. Strona powodowa proponowała odbiór surowca po dacie obowiązywania umowy, oznacza to, że w dacie jej obowiązywania surowiec nie był przygotowany i zgłoszony do odbioru, co wyklucza możliwość domagania się zasądzenia kary. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. zakwestionowała sposób obliczenia kary umownej. Wskazała, że za każdym razem ilość surowca jaka miała być dostarczana do spółki pozwanej była zawyżana o kilka m3, co wynika bezpośrednio ze zgłoszeń reklamacyjnych. Zarzuciła, że strona powodowa nie wykazuje, której konkretnie dostawy nie odebrała pozwana. Strona pozwana wskazała, iż informowała o cyklu pracy i informowała o problemach przy wykonywaniu umowy. Początkowo współpraca układała się prawidłowo, strony odstąpiły od stosowania zapisów umowy, przyjmując inną praktykę. Podniosła, iż sprzeczne z zasadami uczciwości kupieckiej jest żądanie od strony pozwanej zapłaty kary umownej, w sytuacji dostarczania przez stronę powodową surowca niespełniającego norm określonych w umowie. Zauważyła, iż zgodnie z zapisami umowy to na kupującym spoczywała pierwsza aktywność, w postaci dokonania przedpłaty na wybrany asortyment i dopiero wówczas strona powoda winna takie drewno do odbioru przygotować. Strona pozwana podkreśliła, iż fakt zawarcia umowy, ilość zamówionego i odebranego drewna nie są sporne. Sporna pozostaje przyczyna braku odbioru zakontraktowanej ilości drewna, i która ze stron ponosi za to odpowiedzialność. Jednocześnie podniosła, że strona pozwana zrealizowała duże zamówienie, a skoro nadleśnictwo w dalszym ciągu dysponowało surowcem i wskazywało na istnienie jego znacznych nadwyżek w styczniu 2023 roku, oznacza to, że nawet jeśli uznać, że umowa była realizowana nieprawidłowo, to strona powodowa nie poniosła żadnej szkody. Strona pozwana wskazała, że z uwagi na fakt, iż jej zdaniem nie można jej przypisać jakiegokolwiek zawinienia, przedmiotowe powództwo powinno zostać oddalone. (k.33-37v)

W odpowiedzi na sprzeciw strona powodowa Skarb Państwa - Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo S. w S. podtrzymała żądanie pozwu i przedstawiła dodatkową argumentacje na poparcie swoje stanowiska w sprawie. Odniosła się również do zarzutów strony pozwanej. Strona powodowa również złożyła wniosek o zasądzenie na jej rzecz kosztów zastępstwa procesowego w potrójnej wysokości z uwagi na nakład pracy pełnomocnika strony pozwanej oraz specyficzną materię sprawy. W szczególności zaprzeczyła by nie wykazała jakimkolwiek dokumentem, że strona pozwana nie odebrała surowca w ilości wskazanej w umowie, co wprost wynika z dokumentów kierowanej do pozwanej w postaci: pisma informującego o fakcie nieodebrania zamówionej ilości drewna, noty księgowej czy też zestawienia realizacji sprzedaży drewna, na żaden z tych dokumentów pozwana nie odpowiedziała. Pozwana zaprzeczyła aby dostarczane przez nią drewno było wadliwe wskazując, iż co prawda zdarzały się reklamacje, które były rozpatrywane zgodnie ze zgłoszeniami w razie ich zasadności były uznawane, bądź też nie, jednakże wskazała, że nie ma to znaczenia dla sprawy, gdyż przedmiotem sporu nie jest jakość drewna odebranego, a brak odbioru drewna przez pozwaną. (k. 83-88)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

W dniu 8 grudnia 2022 roku (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. (Kupujący) zawarła ze Skarbem Państwa - Państwowym Gospodarstwem Leśnym Lasami Państwowymi Nadleśnictwem K. w K. (Sprzedawca) umowę sprzedaży nr (...), na podstawie której Sprzedawca zobowiązał się przenieść na własność Kupującego i wydać drewno w grupach handlowo-gatunkowych, sortymentach i ilościach po cenach netto określonych w załączniku nr 1 do umowy, o całkowitej ilości 435 m ³ oraz o łącznej wartości netto wynoszącej 241.127,00 zł, zaś Kupujący zobowiązał się odbierać drewno zgodnie z ustalonym przez strony harmonogramem oraz zapłacić cenę. (§ 2 ust. 1 umowy).

Realizacja umowy miała nastąpić w okresie od 1 stycznia 2023 roku do 30 czerwca 2023 roku. (§ 2 ust. 2 umowy)

Sprzedający zobowiązał się do przeprowadzenia zrywki i przygotowania drewna do wydania Kupującemu przy leśnej drodze wywozowej oraz do poinformowania Kupującego o przygotowaniu drewna środkami komunikacji elektronicznej. (§ 2 ust. 3 umowy)

W myśl § 2 ust. 4 umowy przewidziano, iż własność poszczególnych sortymentów drewna przechodzi na kupującego w momencie ich odbioru stwierdzonego dokumentem wydania drewna. Z tą chwilą na kupującego przechodzą również wszelkie ryzyka utraty lub uszkodzenia drewna i wydatki związane z drewnem.

Strony również ustaliły, iż realizacja umowy w granicach +/- 5% ilości surowca oznacza jej należyte wykonanie, z zastrzeżeniem, że dla umów o całkowitej ilości 20 - 200m ³ dopuszcza się odchyłkę w wysokości do 10 m ³. Odbiór ilościowy drewna przeprowadza się w momencie jego wydania, a po odbiorze drewno nie podlega reklamacji ilościowej, z wyjątkiem reklamacji z tytułu błędnego pomiaru, która może być zgłoszona przez kupującego wyłącznie w przypadku drewna mierzonego w sztukach pojedynczo lub sztukach grupowo. (§ 2 ust. 5 umowy)

W myśl § 3 ust.1 umowa miała być wykonywana w częściach, w ilościach i terminach określonych w harmonogramie ustalonym w drodze pisemnego porozumienia Sprzedawcy i Kupującego. Zmiana harmonogramu mogła nastąpić w drodze pisemnego porozumienia stron. W przypadku braku uzgodnienia harmonogramu, umowa miała być realizowana proporcjonalnie do upływu czasu. Strony zobowiązane były w takim przypadku do sukcesywnej realizacji sprzedaży, która rozliczana była w miesiącach kalendarzowych. (§3 ust. 2 umowy)

Strony uzgodniły, iż nieodebranie drewna przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. w terminach określonych w harmonogramie lub w okresach miesięcznych uprawnia sprzedawcę do odstąpienia od umowy w części dotyczącej drewna, które nie zostało odebrane w terminie (§ 3 ust. 3 umowy), jak również, jeżeli kupująca odbierze mniej niż 95% umówionej ilości drewna - zobowiązana będzie zapłacić sprzedawcy tytułem kary umownej kwotę stanowiącą 10% wartości netto drewna nieodebranego w danym okresie (§ 4 ust. 2 umowy).

Strony uzgodniły, iż ilość drewna będąca podstawą do naliczenia kary umownej stanowi różnicę całkowitej ilości drewna określonej w umowie i pomnożonej przez 95% i ilości rzeczywiście odebranej. Do wyliczenia kary przyjęto - zgodnie z umową - średnią cenę w wysokości 554,31 zł/m3 (§ 4 ust. 7 i 8 umowy).

W myśl § 4 ust. 5 umowy strony przewidziały okoliczność, iż z uwagi na możliwość wystąpienia zdarzeń niezależnych od stron umowy, uniemożliwiających przygotowanie lub odbioru w terminie drewna, a mających wpływ na terminową realizację umowy, strony mogą zgodnie na podstawie aneksu wydłużyć termin realizacji umowy. Wydłużenie terminu realizacji umowy może nastąpić maksymalnie o jeden miesiąc i wyłącznie pod warunkiem, że stopień jej realizacji na koniec przedostatniego miesiąca obowiązywania umowy wyniesie co najmniej 80%.

Maksymalną wysokość kary umownej wyliczoną w przypadku braku realizacji umowy określono na 32.619,77 zł (§ 4 ust. 9 umowy). Naliczenie kary umownej następowało po zakończeniu okresu obowiązywania umowy, albo po zakończeniu miesiąca kalendarzowego, w którym od niej odstąpiono w całości. Strona zobowiązana do zapłaty kary umownej miała wypłacić ją stronie uprawnionej w ciągu 14 dni od otrzymania pisemnego wezwania do zapłaty (§ 4 ust. 10 umowy).

W § 5 ust. 2 umowy strony ustaliły, że wydanie drewna następuje „na gruncie” z chwilą złożenia przez osobę uprawnioną do odbioru drewna podpisu na dokumencie wydania drewna, co stanowi potwierdzenie odbioru i dowód wydania.

Strona powodowa ustaliła z pozwaną harmonogram odbioru drewna. Zgodnie z ustalonym harmonogramem ostatnia z dostaw miała odbyć się do dnia 30 czerwca 2023 r. Strona powodowa informowała pozwaną o możliwości odbioru drewna za pośrednictwem wiadomości e-mail.

Dowód: umowa sprzedaży wraz z załącznikami w tym harmonogram do umowy k. 18-23, zeznania świadka M. P. k. 122, pismo z dn. 18.01.2023r. k.45, wydruk wiadomości e-mail k.47

W dniu 29 marca 2023 r. pozwana wystąpiła do powoda z wnioskiem o przesunięcie terminu odbioru surowca według harmonogramu dotyczącego miesiąca marca 2023 r. do 20 kwietnia 2023 r. i o przesunięcie mas surowca według harmonogramu z miesiąca kwietnia 2023 r. na miesiąc czerwiec 2023r.

Powód wyraził zgodę na zmianę harmonogramu i przesunięcie odbioru drewna przewidzianego harmonogramem na marzec do dnia 20 kwietnia 2023 r., jednocześnie wskazał, aby masę drewna przewidzianą do odbioru w miesiącu kwietniu przenieść proporcjonalnie na miesiąc maj i czerwiec w celu uniknięcia kumulacji odbioru surowca.

Pozwana wyraziła aprobatę w reakcji na propozycję powódki.

Dowód: pismo pozwanej k. 48, odpowiedź powoda wraz z korektą harmonogramu w tym zakresie k. 49, wydruk wiadomości e-mail k.50-55.

Kolejno w dniu 30 maja 2023 r. pozwana wystąpiła do powoda z wnioskiem o przesunięcie terminu odbioru surowca z miesiąca maj 2023 r. do połowy czerwca 2023 r., na co Nadleśnictwo nie wyraziło zgody, wskazując, iż pomimo wydłużenia terminu odbioru drewna w miesiącu kwietniu surowiec nie został odebrany, a nadto z uwagi na aktualnie panujące warunki atmosferyczne.

Dowód: pismo pozwanej k.57, odpowiedź powoda k.58

Powód pismem z dnia 22 czerwca 2023 r. poinformował pozwaną, iż w związku z niewykonaniem zobowiązań wynikających z umowy dot. odbioru drewna w ilościach i terminach zgodnych z ustalonym harmonogramem, odstępuje od umowy w części dot. ilości drewna, która nie została odebrana w przewidzianym terminie tj. do dnia 31 maja 2023 r.

Dowód: pismo powoda k. 61.

Nadleśnictwo K. współpracowało z pozwana spółką w zakresie sprzedaży drewna od paru lat. Początkowo współpraca przebiegała prawidłowo. Drewno było zawsze przygotowane do odbioru, ponieważ w każdej chwili pozwana mógła chcieć je odebrać. Część drewna która nie została odebrana została sprzedana, ale w dużo niższej cenie na aukcji e-drewno, a pozostała część również została sprzedana innym odbiorcom. Nieodebrane przez pozwaną drewno uległo deprecjacji, ponieważ w okresie letnim drewno iglaste sinieje i jest gorszej jakości. W pierwszym półroczu 2023r. cena drewna była wyższa niż w drugim półroczu. Cena ustalana jest w aukcji i ostatecznie jest ceną klienta.

Dowód: zeznania świadka M. P. k. 122, zeznania nadleśniczego R. P. k.139-140.

Powód na podstawie § 4 umowy w dniu 10 lipca 2023 r. wystawił pozwanej notę księgową nr (...) na kwotę 14.597,75 zł tytułem kary umownej. Wskazał w niej 14 -dniowy termin zapłaty, liczony od dnia otrzymania noty przez pozwanego. Pozwana przedmiotową notę odebrał w dniu 21 lipca 2023 r.

Zgodnie z wyliczeniem wysokości kary umownej z niezrealizowanej umowy stron, pozwana odebrała 149,9 m3 drewna. Pozostała do odbioru ilość drewna wynosi zatem: 285,10 m3.

W dniu 18 sierpnia 2023 r. strona powodowa wezwała pozwaną spółkę do zapłaty kwoty wynikającej z ww. noty obciążeniowej w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszego pisma. Nadto w dniu 2 listopada 2023 r. powód przesłał pozwanej ostateczne przedsądowe wezwane do zapłaty kwoty wskazanej w nocie nr 70/2023.

Pozwany w pismach z daty 25 sierpnia 2023r. zgłaszał niezgodność dotyczącą objętości surowca drzewnego i jej pomiaru oraz nieprawidłowości w zakresie nazewnictwa.

Dowód: nota księgowa nr (...) wraz ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru przesyłki poleconej –k.15-16v, wyliczenie wysokości kary umownej k. 17, wezwanie do zapłaty k. 13 i k. 10, częściowo zeznania prezesa pozwanej spółki (...) k.140, 142-143.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wymienione dokumenty, wiadomości mejlowe, zeznania świadka M. P. i nadleśniczego R. P. oraz częściowo w oparciu o dowód z przesłuchania prezesa zarządu strony pozwanej T. K.. W ocenie Sądu dowody te, w zakresie w jakim stanowiły podstawę poczynionych w niniejszej sprawie ustaleń faktycznych, tworzą spójny i niebudzący wątpliwości w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, a przez to zasługujący na wiarę materiał dowodowy. Stwierdzić należy, że żadna ze stron nie poddawała w wątpliwość wiarygodności i mocy dowodowej dokumentów. Sąd w zgromadzonym materiale dowodowym również nie dopatrzył się niczego, co uzasadniałoby powzięcie wątpliwości co do ich prawdziwości, czy wiarygodności. Zeznania świadka M. P. oraz nadleśniczego R. P. w ocenie Sądu zasługiwały na walor wiarygodności, albowiem świadkowie zeznawali spójnie, konsekwentnie, a treść ich zeznań znajdowała potwierdzenie w zgromadzonych dokumentach. Sąd dał wiarę w części zeznaniom prezesa zarządu strony pozwanej T. K., w zakresie zgłaszanych uwag do umowy i zgłaszanych reklamacji. Sąd uznał za niewiarygodne zeznania prezesa zarządu strony pozwanej T. K. w zakresie brakującej ilości drewna, jak i ilości wad jakościowych, albowiem okoliczności te nie znajdowały potwierdzenia w zgromadzonych dokumentach. T. K. w przeważającym zakresie zeznawał co do procesu następującego po odbiorze drewna oraz wykrytych przez pozwaną spółkę wadliwości drewna, co nie stanowiło przedmiotu niniejszego procesu. Wreszcie twierdzenia T. K. nie mogły zostać uznane za wiarygodne w tym zakresie i z tej przyczyny, że pozwany pomimo, że twierdził, że drewno było złej jakości, to jednak od umowy nie odstąpił.

Sąd oddalił wniosek dowodowy pozwanej o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego celem wykazania faktu, iż dostarczony przez stronę powodową surowiec był wadliwy na podstawie art. 235 ² § 1 pkt. 2 jako nieistotny dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Przedmiotem sprawy jest ilość nieodebranego drewna przez pozwaną spółkę. Jakość odebranego drewna może być przedmiotem roszczeń spółki z tytułu odebranego drewna, za które spółka uiściła należność. Podobnie wypowiedział się Sąd Okręgowy w Kielcach w sprawie o sygn.. akt VII Ga 175/24. Nadto skoro pozwany nie odstąpił od umowy, to trudno uznać, że dostarczane przez powoda drewno było wadliwe, co miałoby usprawiedliwiać nieodebranie kolejnych partii drewna.

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Strony łączyła umowa sprzedaży. Zgodnie z art. 535 k.c. przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Regulacja ta definiuje istotę umowy sprzedaży, określając podstawowe obowiązki stron umowy - sprzedawcy oraz kupującego. Do podstawowych obowiązków sprzedawcy należy przeniesienie na kupującego własności sprzedawanej rzeczy oraz wydanie tejże rzeczy kupującemu. Z kolei do podstawowych obowiązków kupującego należy odebranie rzeczy oraz zapłacenie ceny.

Poza sporem było, że strony łączyła zawarta w dniu 8 grudnia 2022 roku umowa sprzedaży nr (...), której przedmiotem była sprzedaż drewna, jak również to, że strona pozwana nie wywiązała się z w/w umowy nie odbierając całej partii drewna, strona pozwana niniejszego nie negowała. Sporne było natomiast to, czy wina za brak realizacji warunków umowy przez stronę pozwaną leżała po stronie powodowej i czy zaistniały przesłanki do obciążenia strony pozwanej karą umowną, czy nałożenie kary umownej na pozwaną spółkę jest zgodne z zasadami współżycia społecznego, a także to, czy nałożona kara umowna jest rażąco wygórowana.

Zgodnie z treścią art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Przepis ten określa reguły dowodzenia, tj. przedmiot dowodu oraz osobę, na której spoczywa ciężar udowodnienia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Przedstawienie przez stronę dowodu w celu wykazania określonych twierdzeń o faktach sprawy, z których wywodzi ona korzystne dla siebie skutki, nie jest jej prawem czy obowiązkiem procesowym, lecz ciężarem procesowym, wynikającym i zagwarantowanym przepisami prawa, przede wszystkim w jej własnym interesie. Tym samym Sąd nie był obowiązany do poszukiwania dowodów z własnej inicjatywy i bazował przy orzekaniu na materiale dowodowym przedstawionym przez strony.

Strony w § 4 ust. 2 umowy zastrzegły, że jeżeli Kupujący odbierze mniej niż 95% umówionej ilości drewna – zobowiązany będzie zapłacić Sprzedawcy tytułem kary umownej kwotę stanowiącą 10% wartości netto drewna nieodebranego w danym okresie.

W myśl przepisu z art. 483 § 1 k.c. można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Kara umowa wbrew swej nazwie, nie jest karą w ścisłym tego słowa znaczeniu, lecz sankcją cywilnoprawną na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Najistotniejszą funkcję, jaką pełni kara umowna, jest funkcja kompensacyjna. Kara umowna jest bowiem surogatem odszkodowania za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania niepieniężnego. Jednocześnie ważnym zadaniem kary umownej jest zabezpieczenie wykonania zobowiązania, tym samym zwiększenie realności wykonania zobowiązania oraz ułatwienie naprawienia szkody. Zadania te można określić mianem funkcji stymulacyjnej kary umownej, bowiem zastrzeżenie kary umownej ma mobilizować dłużnika do prawidłowego wykonania zobowiązania. Zastrzeżenie kary umownej jest więc środkiem jurydycznym, mającym na celu wzmocnienie więzi między stronami (zob. Agnieszka Rzepecka- Gil, Komentarz do art. 483§ 1 k.c., LEX 2011)

Zakres odpowiedzialności z tytułu kary umownej pokrywa się w pełni z zakresem ogólnej odpowiedzialności dłużnika za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania (art. 471 k.c.) i z tego też względu przesłanki obowiązku zapłaty kary umownej określane są przez pryzmat ogólnych przesłanek kontraktowej odpowiedzialności odszkodowawczej (por. wyrok SN z dnia 11 stycznia 2008 r., V CSK 362/07, wyrok SN z dnia 20 marca 1967 r., II CR 419/ 67). Zastrzeżenie kary umownej powoduje modyfikację ogólnych reguł odpowiedzialności dłużnika w tym sensie, że dla zaistnienia obowiązku zapłaty kary umownej niezbędne jest łączne wystąpienie tylko dwóch przesłanek pozytywnych i niezaistnienie żadnej z przesłanek negatywnych. Pierwszą z przesłanek pozytywnych jest istnienie skutecznego postanowienia umownego, z którego wynika obowiązek świadczenia kary umownej, drugą – niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania lub pojedynczego obowiązku, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność.

W przypadku zastrzeżenia kary umownej na wypadek nieterminowego spełnienia świadczenia niepieniężnego, kara umowna należy się jedynie w wypadku zwłoki dłużnika (476 k.c.) – nie można natomiast żądać kary umownej, gdy dłużnik obalił wynikające z art. 471 k.c. domniemanie, iż opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność ( zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 1999 r., III CKN 166/98, LEX nr 521867, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 września 2010 r., V ACa 267/10).

Istotnym jest, że wierzyciel, dla którego zastrzeżona została kara umowna nie ma obowiązku wykazywać faktu poniesienia szkody. Dla realizacji przysługującego mu roszczenia o zapłatę kary umownej musi jednak wykazać istnienie i treść zobowiązania łączącego go z dłużnikiem, a także fakt niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. (zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2005r., V CK 869/04, LEX nr 150649) .

W niniejszej sprawie zachodziły przesłanki do nałożenia kary umownej wskazane
w umowie. Nietrafne okazały się twierdzenia pozwanej spółki o tym, że strona powodowa nie wykazała, iż drewno było przygotowane i gotowe do odbioru, co jednocześnie w ocenie pozwanej spółki wyklucza możliwość domagania się zasądzenia kary. Zeznania świadka M. P., jak i Nadleśniczego R. P. oraz pisma informujące o przygotowaniu drewna do odbioru jednoznacznie wykazują, że strona powodowa w terminie i bez żadnych przeszkód realizowała swoje zobowiązanie umowne. W ocenie Sądu, gdyby dochodziło do zaniedbań ze strony powodowej w zakresie braku przygotowania drewna do odbioru na rzecz pozwanej, to pozwana winna byłaby to wykazać chociażby dokumentem w postaci monitów przesłanych stronie powodowej, czego jednakże nie uczyniła.

Odnośnie natomiast zarzutu braku współdziałania strony powodowej w realizacji umowy oraz dostarczania nieprawidłowych ilości surowca, jak również jego słabej jakości, to w ocenie Sądu, strona pozwana ich nie wykazała. Istotnie pozwana spółka próbowała narzucić inne nazewnictwo przy realizacji umowy i wielokrotnie zgłaszała zastrzeżenia w tym zakresie. Jednak powód odpowiadał i składał wyjaśnienia. Zgodnie z umową stron odbiór ilościowy drewna przeprowadza się w momencie jego wydania. Po odbiorze drewno nie podlega reklamacji ilościowej, za wyjątkiem reklamacji z tytułu błędnego pomiaru, która może być zgłoszona przez kupującego wyłącznie w przypadku drewna mierzonego w sztukach pojedynczo lub w sztukach grupowo. Jednak pozwana spółka nie kwestionowała odbieranego surowca co do jego ilości w momencie wydania, tj. w żaden sposób takiej okoliczności nie wykazała. Co więcej jej pisma w tym zakresie pochodzą z daty 25 sierpnia 2023r., a zatem już podacie wezwania do zapłaty z tytułu naliczonej kary umownej, co czyni podniesione w tym zakresie zarzuty tym bardziej nieprzekonywującymi.

Ponadto nie można się zgodzić ze stroną pozwaną, iż strona powodowa nie poniosła żadnej szkody, wręcz przeciwnie. Zarówno z zeznań świadka M. P., jak Nadleśniczego R. P. wynika, że to nieodebrane drewno zostało sprzedane innemu kontrahentowi, ale uległo ono deprecjacji, gdyż w okresie letnim drewno iglaste sinieje i jest gorszej jakości, a poza tym w pierwszym półroczu 2023r. cena drewna była wyższa niż w drugim półroczu. Cena ustalana jest w aukcji i ostatecznie jest ceną klienta.

W tym stanie rzeczy Sąd uznał, iż pozwana nie zdołała wykazać okoliczności, które uzasadniałyby brak jej odpowiedzialności za niewykonanie umowy. Wobec tego, strona powodowa była uprawniona do naliczenia pozwanej kary umownej w wysokości wskazanej w pozwie. Z dokumentów wynika, że strona pozwana odebrała 149,9m ³ z 435 m ³ wskazanych w umowie. Niewątpliwie zatem strona pozwana nie zrealizowała umowy w 95 %. Strona powodowa do wyliczenia kary umownej przyjęła średnią cenę za 1 m ³ ustaloną w umowie w kwocie 554,31 zł. 95 % z 435 m ³ stanowi 413,25 m ³ pomniejszona o wartość odebraną 149,9 m ³ daje 263,35 m ³.

Tak zarzut miarkowania kary nie zasługiwał na uwzględnienie.

Jak stanowi przepis art. 484 § 2 k.c., jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej, to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana. Dłużnik może zatem żądać zmniejszenia kary umownej, jeżeli wykaże, że nastąpiła jedna z dwóch, enumeratywnie wskazanych w przepisie okoliczności, przy czym instytucja miarkowania kary umownej winna być jednak stosowana szczególnie ostrożnie, albowiem ma ona wyjątkowy charakter i nie może doprowadzić do całkowitego zwolnienia dłużnika (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2003r., II CK 271/02, Lex nr 151630). W konsekwencji dokonując oceny czy zachodzą podstawy do miarkowania kary umownej, należało rozważyć czy wysokość kary umownej jest „rażąco wygórowana”.

W niniejszej sprawie nie sposób uznać, że zobowiązanie umowne pozwanej w stosunku do powoda została przez nią wykonane w znacznej części. Jak wynika z materiału dowodowego strona pozwana odebrała 149,9 m ³ drewna z 435 m ³ drewna, tym samym nie można przyjąć, iż umowa została w znacznej części wykonana. Ponadto kara umowna liczona jest od części nieodebranego drewna, a nie od całej ilości, na którą opiewała umowa.

Nadto brak jest także podstaw by uznać, iż kara jest rażąco wygórowana. Ustawodawca posługując się w przywołanym wyżej przepisie pojęciem „rażącego wygórowania” kary umownej, nie wskazał ścisłych kryteriów w tym zakresie. W orzecznictwie i literaturze jako kryteria odniesienia dla dokonywanej przez sąd oceny wysokości kary umownej w kontekście jej rażącego wygórowania wskazuje się w szczególności: stosunek pomiędzy wysokością kary, a wartością całego zobowiązania głównego, zakres i czas trwania naruszenia przez dłużnika powinności kontraktowych, wagę naruszonych postanowień kontraktowych (obowiązki główne, obowiązki uboczne) czy zagrożenie dalszymi naruszeniami powinności kontraktowych. Żądanie miarkowania kary umownej uzasadnione jest także wówczas, gdy kara jest rażąco wygórowana w porównaniu z poniesioną przez wierzyciela szkodą, jeżeli dłużnik wykaże, że wierzyciel szkody nie poniósł albo wprawdzie ją poniósł, ale w niewielkim rozmiarze. W konsekwencji ocena czy wniosek o miarkowanie wysokości kary umownej zasługuje na uwzględnienie, powinna mieć na uwadze całokształt okoliczności danej sprawy, skoro ustawodawca posłużył się niedookreślonym pojęciem „rażącego wygórowania”, a nie ograniczać się tylko do oceny podanego w umowie wskaźnika, na podstawie którego jest ona wyliczana.

W świetle zatem powyższego nie wystąpiły w niniejszej sprawie kryteria pozwalające na uznanie nałożonej na pozwaną kary za rażącą wygórowaną, wysokość kary umownej odpowiada bowiem jedynie 10% wartości netto drewna nieodebranego.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. Pozwana spółka otrzymała notę księgową, w której obciążono ją karą umowną w dniu 21 lipca 2023 roku. W nocie wyznaczono mu 14 – dniowy termin od jej wystawienia i termin ten upływał w dniu 4 sierpnia 2023 roku. Zatem w dniu 5 sierpnia 2023 roku (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. pozostawała już w opóźnieniu z zapłatą dochodzonej należności.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1, 1 ¹, 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. 2015 r. poz. 1804 ze zm.) zgodnie z wynikiem sprawy. W niniejszej sprawie powództwo zostało uwzględnione w całości, a zatem to pozwana spółka jest stroną przegrywającą sprawę. W przedmiotowej sprawie na koszty procesu niezbędne do celowego dochodzenia praw strony powodowej złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 3600,00 zł W ocenie Sądu nie zachodziły przesłanki do tego, by zasądzić koszty zastępstwa procesowego w potrójnej wysokości. Sprawa o zapłatę kar umownych w związku z nieodebraniem określonej w umowie ilości jest sprawą typową dla strony powodowej.

W świetle zatem powyższego Sąd w pkt I wyroku zasądził od strony pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. na rzecz strony powodowej Skarbu Państwa - Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo K. kwotę 14597,75 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 5 sierpnia 2023r. do dnia zapłaty oraz kwotę 3600,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

W pkt II wyroku Sąd orzekł o nieuiszczonych kosztach sądowych. Strona powodowa Skarb Państwa - Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo K. - na mocy art. 94 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nie miała on obowiązku uiszczenia opłaty sądowej od pozwu w kwocie 750,00 zł. Uwzględniając zasadę rozliczenia kosztów procesu ustaloną w niniejszej sprawie, nieuiszczone koszty sądowe winna ponieść strona pozwana w całości.

Mając na uwadze powyższe, w pkt II wyroku Sąd nakazał pobrać od strony pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego w Kielcach kwotę 750,00 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sędzia Monika Wieczorek

ZARZĄDZENIE

Odpis doręczyć pełn. pozwanej

Sędzia Monika Wieczorek